آرتروز لگن چه علائمی دارد؟

آرتروز لگن یکی از بیماری‌های شایع مفصلی است که معمولاً در سنین میانسالی و سالمندی بروز می‌کند و باعث درد، خشکی و محدودیت حرکت در ناحیه مفصل ران می‌شود. بسیاری از افراد تا زمانی که درد شدید احساس نکنند، متوجه نمی‌شوند که درگیر ساییدگی لگن شده‌اند. در حالی که تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

در این مقاله با علائم آرتروز لگن، عوامل مؤثر در ایجاد آن، روش‌های تشخیص و درمان، و توصیه‌های تخصصی دکتر مهرداد منصوری (متخصص ارتوپدی) آشنا می‌شویم.

آرتروز لگن چیست؟

مفصل لگن (Hip joint) از نوع گوی و کاسه‌ای است و بین استخوان ران و لگن قرار دارد. سطح این مفصل با غضروفی صاف و لغزنده پوشیده شده که باعث حرکت بدون اصطکاک استخوان‌ها می‌شود.
در آرتروز یا ساییدگی لگن، این غضروف به تدریج تخریب می‌شود. در نتیجه، استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده شده و درد، التهاب و محدودیت حرکتی ایجاد می‌شود.

با گذشت زمان، بدن در واکنش به این ساییدگی، استخوان‌های اضافه‌ای به نام «استئوفیت» یا زوائد استخوانی تولید می‌کند که وضعیت را بدتر می‌کند.

علت بروز آرتروز لگن یا ساییدگی لگن

به گفته‌ی دکتر مهرداد منصوری، آرتروز لگن می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. افزایش سن: با بالا رفتن سن، غضروف مفصل خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و سریع‌تر ساییده می‌شود.

2. اضافه وزن: وزن زیاد فشار مداومی بر مفصل لگن وارد می‌کند و روند ساییدگی را تسریع می‌کند.

3. آسیب‌های قدیمی لگن یا ران: شکستگی‌ها یا دررفتگی‌های گذشته می‌توانند زمینه‌ساز آرتروز شوند.

4. نقایص مادرزادی: مانند دیسپلازی لگن (تکاملی یا مادرزادی) که باعث ناهماهنگی در سطح مفصل می‌شود.

5. عوامل ژنتیکی: برخی افراد به‌طور ارثی مستعد ابتلا به آرتروز زودرس هستند.

6. التهابات مفصلی یا بیماری‌های متابولیک: مانند روماتیسم مفصلی یا نقرس.

علائم آرتروز لگن (ساییدگی لگن)

علائم آرتروز لگن معمولاً به‌تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است در ابتدا فقط در هنگام فعالیت یا پیاده‌روی احساس شوند. شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:

۱. درد در کشاله ران یا لگن

این شایع‌ترین علامت است. درد ممکن است در ابتدا خفیف باشد، اما با گذشت زمان شدت می‌گیرد.
دکتر مهرداد منصوری توضیح می‌دهد که بسیاری از بیماران، درد لگن را با درد کمر یا زانو اشتباه می‌گیرند، زیرا گاهی درد به آن نواحی تیر می‌کشد.

۲. خشکی و محدودیت حرکت

در مراحل پیشرفته‌تر، بیمار متوجه می‌شود که دیگر نمی‌تواند پا را مانند قبل باز یا بچرخاند. خم شدن، نشستن روی صندلی‌های پایین یا پوشیدن کفش ممکن است دردناک شود.

۳. صدای تق‌تق یا ساییده شدن

هنگام حرکت مفصل، ممکن است صدایی مانند تق‌تق یا ساییده شدن استخوان‌ها شنیده شود. این صداها معمولاً نشانه تخریب غضروف هستند.

۴. درد هنگام بیدار شدن یا بعد از استراحت طولانی

بسیاری از بیماران می‌گویند صبح‌ها پس از بیدار شدن احساس سفتی در مفصل دارند که بعد از مدتی حرکت، کمی بهتر می‌شود.

۵. لنگیدن در هنگام راه رفتن

در اثر درد و ضعف عضلات اطراف لگن، بیمار ممکن است دچار لنگش شود. این علامت معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر ساییدگی لگن دیده می‌شود.

۶. درد شبانه و اختلال خواب

در مراحل نهایی آرتروز، حتی در حالت استراحت نیز درد وجود دارد و خواب بیمار را مختل می‌کند.

تشخیص آرتروز لگن چگونه است؟

پزشک متخصص ارتوپدی معمولاً بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی، به آرتروز مشکوک می‌شود. سپس برای تأیید تشخیص، از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند.

به گفته‌ی دکتر مهرداد منصوری، بهترین روش تشخیصی، عکس ساده رادیولوژی (X-ray) از مفصل لگن است. این عکس‌ها میزان فاصله مفصلی، وجود زوائد استخوانی و تغییر شکل استخوان را نشان می‌دهند.

در موارد خاص، ممکن است از MRI برای بررسی وضعیت بافت غضروف و سایر ساختارهای نرم استفاده شود.

درمان آرتروز لگن

درمان آرتروز لگن بسته به شدت بیماری، سن بیمار و میزان درد متفاوت است. دکتر مهرداد منصوری توصیه می‌کند که درمان باید مرحله‌به‌مرحله و از روش‌های ساده‌تر آغاز شود.

۱. درمان‌های غیرجراحی

• استراحت نسبی و اصلاح فعالیت‌ها: پرهیز از حرکات یا فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کنند.

• کاهش وزن: کاهش حتی چند کیلوگرم وزن می‌تواند فشار روی مفصل را کم کند.

• فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی برای عضلات لگن و ران.

• داروها: استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مثل ایبوپروفن) برای کاهش درد و التهاب.

• تزریق داخل مفصل: تزریق کورتون یا هیالورونیک اسید در برخی موارد موقتاً باعث کاهش درد می‌شود.

۲. درمان جراحی

وقتی که تخریب مفصل شدید است و درمان‌های غیرجراحی مؤثر نیست، جراحی مطرح می‌شود.
رایج‌ترین روش، تعویض مفصل لگن (Total Hip Replacement) است که در آن مفصل آسیب‌دیده با پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود.

دکتر مهرداد منصوری توضیح می‌دهد که با استفاده از تکنیک‌های جدید جراحی و پروتزهای باکیفیت، تعویض مفصل لگن نتایج بسیار رضایت‌بخشی دارد و بیمار می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

راهکارهای پیشگیری از ساییدگی لگن

گرچه برخی عوامل مانند سن یا ژنتیک قابل پیشگیری نیستند، اما می‌توان با رعایت نکات زیر خطر ابتلا یا پیشرفت آرتروز لگن را کاهش داد:

1. حفظ وزن مناسب

2. انجام منظم حرکات کششی و نرمشی برای لگن و ران

3. پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت

4. استفاده از کفش مناسب و پاشنه‌کوتاه

5. درمان به‌موقع آسیب‌های لگن یا ران

6. مصرف غذاهای حاوی امگا-۳ و آنتی‌اکسیدان‌ها برای تقویت مفاصل

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد لگن بیش از چند هفته ادامه داشت، یا حرکات لگن محدود شد، باید به متخصص ارتوپدی مراجعه کرد.
دکتر مهرداد منصوری تأکید می‌کند که مراجعه زودهنگام باعث می‌شود درمان در مراحل ابتدایی انجام شود و نیاز به جراحی به حداقل برسد.

جمع‌بندی

آرتروز لگن یا ساییدگی لگن یکی از مشکلات شایع مفصلی است که می‌تواند به مرور زمان باعث درد، محدودیت حرکتی و افت کیفیت زندگی شود. شناخت علائم اولیه، اصلاح سبک زندگی و مراجعه به موقع به متخصص ارتوپدی از مهم‌ترین اقدامات در کنترل این بیماری هستند.

با رعایت توصیه‌های پزشکان باتجربه‌ای مانند دکتر مهرداد منصوری، می‌توان از پیشرفت ساییدگی لگن جلوگیری کرد و زندگی فعال و بدون درد را حفظ نمود.